Namazdaki sir ve hikmetler saymakla bitmez. Her hareketin, her durusun , her kirâat ve duanin bircok hikmet , mânâ ve nükteleri vardir. Bir kerre dis görünüsüyle namaz:
1 - Ayni zamanda temizlik vesilesidir. Namaz kilanin bedeni temiz, elbisesi temiz, namazgâhi (meskeni) temizdir.
Koruyucu hekimligin, yâni sihhati ve sagligi korumanin sartlarindan biri de temizliktir, temiz olmaktir. Beden temizligi, elbise temizligi, cevre temizligi.... Demek oluyor ki, koruyucu hekimligin sartlarindan biri ve birincisi de temizliktir. Demek oluyor ki, namaz ayni zamanda koruyucu hekimliktir ve dolayisiyle namazina devam eden ayni zamanda sagligini korumaya da devam etmistir.
2 - Namaz, ayni zamanda bir idmandir, vücut mekanizmasinin bir idmanidir, beden egitimidir. Bakiniz namazda insan vücudunun her uzvu hareket ediyor, her eklemi (mafsali) bükülüyor, kaslar gerilip gevsiyor...
Namazda eller yukari kaldirilip indiriliyor, egilme dogrulma var, yere yatma ve oturma var, boynu saga - sola bükme var ... Hâsili namazin her rek'atinda vücut organlarinin hepsi hareket etmektedir.
Bu hususu rakam vererek de söyleyebiliriz:
Namaz kilan bir insan, bir günde (14) defa ellerini yukari kaldirir ve indirir, (40) defa egilir ve dogrulur, (80) defa basini yere kor ve kaldirir, basini (12) defa saga, (12) defa sola cevirir, (40) defa parmaklarini acar (rükû'larda), (80) defa bitistirir (secdelerde).
Demek oluyor ki namaz kilan bir insan, ayni zamanda bedenen muhtac oldugu beden egitimi , beden terbiyesini de yapmistit. Aslinda müslümanlarin beden egitimi namazdir, namazdaki hareketlerdir. Namazli bir insan, beden egitimini de ayni zamanda yapmis, vücut zindeligini saglamistir.
Surasi unutulmamali: Biz namazi su veya bu faydasi icin degil, Allah emretmis oldugu icin, O'nun güzel emrini yerine getirmek ve rizâsini kazanmak icin kilariz ve biliriz ki, Rabbimiz'in emrettigi seylerde birsok fayda ve hikmetler vardir.
3 - Namaz, ayni zamanda müsavat (esitlik) ve denge unsurudur. Erkek - kadin, zengin, fakir, âmir - memur.... aslinda birdir, birbirine esittir, kulluk plâninda aralarinda fark yoktur. Günün belli saatlerinde, istisnasiz her müslüman ayni namazi kilacak, kiyam, kirâat, rükû ve sücûd gibi hep ayni hareketleri tekrar edeceklerdir. Yine zenginlik veya fakirligine, âmirlik veya memurluguna bakilmaksizin yanyana gelecek, omuz omuza verecek, saf durup el baglayacak, Yaratan'in huzurunda divan duracaklar, ayni isâretle yatip kalkacaklardir. Allah' a kul olmada ve kulluk vazifesini yapmada insanlarin aralarinda alsa fark yoktur, herkes müsavidir. Ben - sen yok, biz variz ve hepimiz kuluz. ( Tipki Fatiha Sûresinde gibi: Fatiha Sûresinde ne diyoruz Allah'a : Biz ancak sana kulluk ederiz ve yalnz senden medet umariz. Bize dogru yolu göster...)
4 - Namaz ayni zamanda günlük islerde de bir denge unsurudur. Günlük islerin plânla-masinda namazin mühim bir yeri vardir. Namaz, günün muhtellif ve belli saatlerinde siralanmis oldugu icin, müslüman günlük islerini, yemek vakitlerini, istirhat zamanlarini, uyku saatlerini bir plâna baglama zorunda kalacaktir. Plân ölcüsünü de, hic süphesiz ki, namaz vakitlerinden alacak ve ona göre ayarlayacaktir. Namaz kisiyi dengesizlikten kurtarip dengeli olmasini saglayacaktir.
5 - Namaz, ayni zmanda bir ilham ve bir irsad kayangidir. Namaz dinin diregi , hidayet günesidir. Namaz irfan menbasi, takvâ kapisidir.
Insandaki kötü duygu ve düsünceleri, asiri istek ve arzulari firenler, kontrol altina alir, diger taraftan sahibine iyi ve güzel ameller telkin eder.
Kur'ân-i Kerim bu hususta söyle der :
„ (Resûlüm!) Sana vahyedilen Kitab'ioku ve namazikil. Muhakkak ki, namaz, hayâsizliktan ve kötülükten alikoyar. Allah'ianmak elbette (ibadetlerin) en büyügüdür. Allah yaptiklarinizibilir." (El-Ankebut 45)
Elbette böyle olmasi icâbeder. Cünkü namaz, insani günde bes defa Yaratan'in huzûruna cikariyor. Bu arada O'na, her gün kirk defa „(Allah) Ceza gününün de mâlikidir." dedirtiyor ve dehsetli bir günün gelecegini, herkese hesap sorulacagini haturlatiyor.
6 - Namaz , ayni zamanda günahlarin silinmesine, günah kirlerinden temizlenmesine vesiledir.
Kurân söyle der : „ Gündüzün iki ucunda, gecenin de ilk saatlerinde namaz kil. Çünkü iyilikler kötülükleri (günahlari) giderir. Bu, ögüt almak isteyenlere bir hatirlatmadir." (El - Hud 114)
Her Namaz bir hasenedir, bir güzelliktir. Güzelliklere devam edildikce gecen kötülük silinir gider. Bu muhakkaktir. Buna binaen namaza devamedildikce - beser hali - insanlarin cok defa kurtulamiyacaklari bâzi günahlar yapilmis ise, onlar silinir gider ve bes vakit namaz arasinda vâki olan kücük günahlara kefaret olur ... Nitekim bir hadiste söyle buyurulur:
„Bir namaz, diger namaza kadar aralarindaki (günahlarin) kefaretidir, büyük günahlardan sakinmak sartiyle." (Müslim)
Bazi Hadisler:
„6369 - Osman Ibnu Affan radiyallahu anh anlatiyor: "Resulullah aleyhissalatu vesselam'in söyle söyledigini isittim: "Birinizin evinin avlusunda bir nehir aksa da bunun içinde günde bes sefer yikansa acaba bedeninde hiç kir kalir mi?" Aleyhisalatu vesselam'in muhatabi: "Hiçbir sey kalmaz!" dedi. Resulullah da: Iste namaz da böyledir, suyun kiri, pasigiderdigi gibi o da günahlari giderir."
6375 - Hz. Enes radiyallahu anh anlatiyor: "Resulullah aleyhissalatu vesselam bir hurma kütügüne (dayanarak) hutbe verirdi. Minber yapilinca (hutbelerde kütügü birakip) minbere çikti. Bunun üzerine kütük (bu ayrilik sebebiyle aglayip) inledi. Aleyhissalatu vesselam yanina gelip kucaklayip teselli etti, kütük sustu. Aleyhissalatu vesselam su açiklamayiyapti: "Eger onu kucaklamasaydim Kiyamet gününe kadar inleyecekti."